رسانه ملی یا رسانه شرکت های تجاری؟!!

به راستی آیا شایسته است به بهانه کسب درآمد، بهترین ساعات پخش برنامه های مهمترین شبکه های سراسری رسانه ملی همچون شبکه اول و... برای تبلیغ و ترویج شرکت های تجاری مبذول گردد؟ شرکت هائی که برای ده ها برابر نمودن سود خود از هیچ اقدامی فروگذار نمی کنند و حتی برای افزایش مشارکت مردم از تحریک قمار گونه رویکردهای خود نیز ابائی ندارند؟

مهدی نجفی:

در هیچ برهه ای از تاریخ، تلویزیون در کشور ما تا این حد از نقش کلیدی و محوری در انتقال مفاهیم برخوردار نبوده است اما سوال این است که آیا رسانه به همین میزان در تأثیرگذاری هدفمند و معنادار بر مخاطب هم موفق بوده است؟

در جمهوری اسلامی ایران تلویزیون به مثابه فراگیرترین رسانه، مأموریتی استراتژیک در انتقال مفاهیم ملی و ارزش های دینی بر عهده دارد لذا باید پذیرفت رسانه ملی دارای شخصیتی خاص با محتوای فرهنگی است که می تواند هویت قومی و مذهبی را به اوج برساند، طبق قانون اساسی رسانه نه تنها می تواند که باید، در انجام وظایف حرفه ای خود به رسالت های دینی، اخلاقی و انقلابی پای بند باشد؛ از این رو در مقدمه قانون اساسی وسایل ارتباط جمعی (رادیو، تلویزیون) به عنوان تکمیل کننده روند انقلاب اسلامی و در راستای خدمت به اشاعه فرهنگ اسلامی مورد نظر قرار گرفته است.

امام خمینی(ره) معمار نظام جمهوری اسلامی نیز بارها بر نقش آموزشی و تربیتی رسانه های گروهی تأکید کرده اند. به عقیده ایشان رسانه های گروهی به ویژه صدا و سیما، این مراکز آموزش و پرورش عمومی، می توانند خدمت گرانمایه ای را به فرهنگ اسلام و ایران نمایند.[1] هم چنین امام(ره) در تبیین مهمترین کارکردهای رسانه ملی با عناوینی همچون روشنگری و هدایت مردم[2] و نیز دانشگاه عمومی[3] یاد نموده اند.

با همه این اوصاف در عمل رسانه ملی به مثابه ترویج گفتمان مصرف گرائی برای بسیاری از شرکت های تجاری و اقتصادی تبدیل شده است و این امر نیز در سایه توجیح مسئولان رسانه ملی برای جبران کمبودهای بودجه ای، اعتباری و مالی در این رسانه پر مخاطب مورد استفاده قرار گرفته است. شبکه های مختلف صدا و سیما و در رأس آن مهمترین شبکه های تأثیرگذار مرتبط با سیاستگذاری های کلان رسانه ملی همچون شبکه اول سیما... در بهترین و پر بیننده ترین زمان های پخش تلویزیونی، در قالب پخش زنده برگزاری نتایج قرعه کشی شرکت های تجاری و اقتصادی و با برچسب اهدای جوایز به مردم، اقدام به تبلیغ و ترویج شرکت های تجاری نموده است و از آنجا که این رویکرد نادرست از سوی تأثیرگذارترین شبکه ها صورت گرفته است، مهمترین فلسفه وجودی رسانه ملی یعنی اشاعه فرهنگ ناب اسلامی با غفلت متولیان رسانه ای کشور از مهمترین دغدغه های فرهنگی و اشتغال غافلانه و غیر هدفمند به مولّفه های سرگرم کننده و سودآور برای شرکت های تجاری، به شدت متزلزل گردیده است. لذا بهترین و  ارزشمند ترین اوقات مخاطبان که باید در راستای رشد و تعالی و هدایت مردم قرار گیرد، بارویکرد نادرست سیاستگذاران عرصه رسانه ای کشور و با تقلید کورکورانه رسانه ملی از برخی شبکه های کم محتوای ماهواره ای و غربی موجبات خدشه دار نمودن و به حاشیه رانده شدن مولّفه های فرهنگی، اجتماعی را فراهم آورده است.

به راستی آیا شایسته است به بهانه کسب درآمد، بهترین ساعات پخش برنامه های مهمترین شبکه های سراسری رسانه ملی همچون شبک? اول و... برای تبلیغ و ترویج شرکت های تجاری مبذول گردد؟ شرکت هائی که برای ده ها برابر نمودن سود خود از هیچ اقدامی فروگذار نمی کنند و حتی برای افزایش مشارکت مردم از تحریک قمار گونه رویکردهای خود نیز ابائی ندارند؟

باید به رسانه ملی به مثابه محیطی مناسب برای مولفه های آموزشی و تربیتی نگریست و این پرسش را مطرح کرد که رویکرد نادرست متولیان صدا و سیما و افراط همه جانبه سیاستگذاران این رسانه جذاب و پرهیجان با چه توجیهی صورت می گیرد؟ آیا ترویج مصرف گرائی و نیز هم نوائی با شرکت های وارد کننده برنج، چای و... که برای افزایش سودهای کلان خود بسیاری از قواعد اخلاقی را زیر سوال برده اند شایسته متولیان رسانه ملی است؟ آیا ترویج و تبلیغ بسیاری از محصولات کم کیفیت به صرف ارائه پیشنهادات وسوسه انگیز مالی از سوی صاحبان این شرکت ها به رسانه ملی در راستای حمایت از مصرف کننده صورت می گردد یا در راستای فریب مخاطبین و افکار عمومی؟

به نظر می رسد رسانه ملی به عنوان یکی از ابزارهای گفتمانی ارتباطات برای پویایی فرهنگ و سبک زندگی اسلامی، باید از سیاستگذاری نادرست و وادادگی مفرط در برابر شرکت های تجاری اجتناب نماید و در راستای اشتغال به مسئولیت اصلی خود یعنی مقوله آموزشی و تربیتی و به تبع آن هدایت و سوق مخاطبین به سمت رشد و تعالی گام بردارد در غیر این صورت پیامدهای غفلت از مولفه های فرهنگی توسط مدیران رسانه ای کشور، هزینه هائی غیر قابل جبران را برای جامعه اسلامی به ویژه نسل جوان به ارمغان خواهد داشت.

[1] صحیف? نور،ج19،ص109

[2] همان،ج7،ص18

[3] همان،ج5ص203

نکته: با عرض پوزش از مخاطبین گرامی طی خطای انسانی صورت گرفته در سایت جم خبر یادداشت های استاد ارجمند حجت الاسلام مهدی نجفی اشتباها بنام نویسنده وبلاگ درج شده بود که اصلاح شد؛ ضمن عذرخواهی مجدد از مولف گرامی یادآور می شود نام نویسنده وبلاگ در همه پست های وبلاگ ثابت است و با نام نویسنده متون تفاوت دارد. خواهشمندیم عزیزانی که مطالب را در سایت خود درج می کنند به نام نویسنده مطلب دقت ویژه داشته باشند و در صورت درج نام نویسنده وبلاگ بجای نویسنده مطلب حتما اصلاح نمایند. با سپاس